Bộ Xây dựng vừa trình Chính phủ một đề án mang tính đột phá, đề xuất thí điểm mô hình "Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do nhà nước thành lập". Sáng kiến này được kỳ vọng sẽ giải quyết triệt để các bất cập cố hữu, định hình lại cách thức giao dịch và thúc đẩy thị trường bất động sản (BĐS) phát triển lành mạnh, minh bạch hơn.
Mô hình này được đề xuất thí điểm trên phạm vi toàn quốc trong thời gian 02 năm (từ 2026 đến 2027).
Thị trường bất động sản Việt Nam từ lâu đã đối mặt với nhiều vướng mắc lớn, gây khó khăn cho cả người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý:
Quy trình phức tạp, rời rạc: Một giao dịch BĐS hiện nay phải qua rất nhiều bước, liên quan đến nhiều cơ quan khác nhau (công chứng, thuế, đăng ký đất đai...) và chưa có sự liên thông, gây tốn kém thời gian và chi phí tuân thủ.
Thiếu minh bạch: Thông tin về pháp lý, quy hoạch, và giá cả BĐS còn thiếu đồng bộ, chưa có hệ thống dữ liệu đầy đủ. Điều này khiến người dân dễ gặp rủi ro khi giao dịch.
Thất thu thuế: Tình trạng "hai giá" (kê khai giá giao dịch thấp hơn giá thực tế) để trốn thuế vẫn còn phổ biến, gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nước.
Khó khăn trong quản lý: Nhà nước thiếu một công cụ hiệu quả để kiểm soát, thu thập dữ liệu giao dịch, từ đó khó đưa ra các chính sách điều tiết thị trường kịp thời.
Để giải quyết các vấn đề trên, Bộ Xây dựng đề xuất thành lập các Trung tâm giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất. Đây sẽ là các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND cấp tỉnh.
Mô hình này sẽ hoạt động theo cơ chế "một cửa liên thông" trên một nền tảng phần mềm dùng chung thống nhất toàn quốc.
Đây sẽ là đầu mối duy nhất để người dân và doanh nghiệp thực hiện toàn bộ quy trình giao dịch BĐS, bao gồm:
Kiểm tra pháp lý: Thẩm tra, thẩm định tính pháp lý và điều kiện đưa vào giao dịch của bất động sản.
Xác lập giao dịch: Hướng dẫn, hỗ trợ người dân xác lập hợp đồng mua bán, chuyển nhượng... trên hệ thống điện tử.
Thủ tục tài chính: Phối hợp thực hiện các thủ tục về thuế, phí liên quan đến giao dịch.
Cấp giấy chứng nhận: Phối hợp thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất.
Xây dựng CSDL: Tích hợp và lưu trữ toàn bộ dữ liệu giao dịch, hình thành cơ sở dữ liệu quốc gia về bất động sản.
Trung tâm sẽ có sự tham gia của công chức, viên chức từ các ngành liên quan (Xây dựng, Nông nghiệp và Môi trường, Thuế) để xử lý công việc ngay tại chỗ.
Chìa khóa của mô hình này là công nghệ và dữ liệu. Trung tâm sẽ hoạt động dựa trên một hệ thống phần mềm dùng chung, kết nối liên thông với các cơ sở dữ liệu quốc gia cốt lõi:
Cơ sở dữ liệu về nhà ở và thị trường BĐS.
Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai.
Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Cơ sở dữ liệu về thuế.
Cơ sở dữ liệu về tài sản thế chấp/giải chấp ngân hàng.
Sự kết nối này đảm bảo thông tin được xác thực, đồng bộ, giúp quy trình xử lý nhanh chóng, chính xác và tự động hóa ở mức độ cao.
Mô hình Trung tâm giao dịch BĐS do Nhà nước thành lập được kỳ vọng mang lại lợi ích đa chiều:
Đối với người dân và doanh nghiệp:
Đơn giản hóa thủ tục: Chỉ cần đến một nơi duy nhất để hoàn tất mọi thủ tục.
Giảm thời gian và chi phí: Quy trình liên thông, chuẩn hóa giúp rút ngắn thời gian xử lý.
An toàn và minh bạch: Thông tin BĐS được thẩm định pháp lý, giá cả được công khai, giảm thiểu rủi ro lừa đảo.
Đối với cơ quan nhà nước:
Quản lý hiệu quả: Có được công cụ mạnh mẽ để quản lý, giám sát thị trường.
Chống thất thu thuế: Khi mọi giao dịch đều thông qua hệ thống và được chuẩn hóa, việc kê khai "hai giá" sẽ bị ngăn chặn.
Có CSDL quốc gia: Thu thập được dữ liệu "sạch", "sống" về cung-cầu, giá cả... để làm cơ sở hoạch định chính sách điều tiết thị trường.
Đề án cũng đã nghiên cứu kinh nghiệm của nhiều nước, trong đó mô hình của Trung Quốc được xem là có nhiều điểm tương đồng và đáng học hỏi. Trung Quốc đã thành công trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu bất động sản quốc gia thống nhất và các nền tảng giao dịch trực tuyến "một cửa" tại các thành phố lớn.
Kết quả là quy trình giao dịch tại các đô thị như Bắc Kinh, Thâm Quyến có thể hoàn tất trực tuyến chỉ trong 1-3 ngày, cho thấy hiệu quả vượt trội của việc số hóa và liên thông.
Nếu được Chính phủ thông qua, đề án thí điểm này sẽ là một bước tiến lớn trong nỗ lực chuyển đổi số và lành mạnh hóa thị trường bất động sản. Việc hình thành một kênh giao dịch chính thống, minh bạch do Nhà nước quản lý không chỉ bảo vệ quyền lợi người dân mà còn là nền tảng để thị trường phát triển ổn định, bền vững trong dài hạn.
Thứ sáu - 31/10/2025 23:51